In februari 2020 stapten we met Bureau Clara Wichmann, DeGoedeZaak, het Humanistisch Verbond, Women Inc., de Nederlandse Vrouwenraad en meer dan 7300 mede-eisers naar de rechter om gratis anticonceptie in Nederland af te dwingen voor vrouwen en mensen met een baarmoeder. In 2021 wees de rechtbank dit af, in 2023 het hof, en nu in 2025 ook de Hoge Raad.
GRATIS
GRATIS
ANTICONCEPTIE
ANTICONCEPTIE
De strijd is nog niet gestreden! #eenzaakvooriedereen
We gaan door na teleurstellende uitspraak de Hoge Raad
Bureau Clara Wichmann en DeGoedeZaak vinden het oordeel van de Hoge Raad dat de Staat niet verplicht is om de ongelijkheid tussen mannen en vrouwen in het dragen van de kosten van anticonceptie op te heffen, teleurstellend. Wij beraden ons, samen met het Humanistisch Verbond, Women Inc. en de Nederlandse Vrouwenraad, op vervolgstappen voor gratis anticonceptie in Nederland. Ook de politiek is aan zet om deze traditionele ongelijkheid recht te zetten met wetgeving.
> Lees hier meer over de uitspraak van de Hoge Raad
Linde Bryk, hoofd strategische rechtszaken bij Bureau Clara Wichmann: ”Sommige principiële veranderingen kosten tijd. Wij hebben de juridische route tot de hoogste Nederlandse rechter bewandeld, maar de strijd voor gratis anticonceptie stopt niet na vandaag. Anticonceptie is een fundamenteel reproductief recht. Vrouwen dragen nu overwegend de kosten voor anticonceptie, terwijl de hele samenleving hiervan profiteert. Wij beraden ons dan ook of aan het comité van het VN-Vrouwenverdrag de vraag moet worden voorgelegd of de staat op grond van dat verdrag de verplichting heeft deze ongelijkheid op te heffen.”
Onderzoek uit 2024 van de Vrije Universiteit en Universiteit van Amsterdam toont aan:
- Bijna 50% van de vrouwen in een vaste relatie betaalt alle kosten voor anticonceptie zelf.
- Slechts 1 op de 5 vrouwen verdeelt de kosten gelijk met haar partner.
- 77% van de mannen zegt wel te willen bijdragen, maar slechts 29% doet dat ook echt.
We weten dat gratis anticonceptie in Nederland kan. In de jaren ‘70 werd de pil vergoed vanuit het ‘ziekenfonds’. In 2004 werd de pil uit het basispakket gehaald, kwam daar in 2008 weer in, om vervolgens in 2011 opnieuw te verdwijnen voor vrouwen vanaf 21 jaar. Een motie werd in 2021 aangenomen door de Tweede Kamer, maar niet uitgevoerd door de regering. Het is de hoogste tijd dat de vergoeding van anticonceptie niet meer als politieke speelbal gezien wordt.
Jurjen van den Bergh, directeur van DeGoedeZaak: ”Wij geven deze strijd niet op. In Luxemburg en het Verenigd Koninkrijk is gratis anticonceptie al geregeld, dus het kan en het is belangrijk. We zullen alles in onze macht doen namens alle vrouwen en mensen met een baarmoeder in Nederland om gratis anticonceptie te bewerkstelligen. Deze dichte deur is een inspiratie voor ons om een andere te openen, want het is een Zaak voor Iedereen.”
Bureau Clara Wichmann, DeGoedeZaak, Women Inc, het Humanistisch Verbond en de Nederlandse Vrouwenraad beraden zich over de mogelijkheid om een klacht in te dienen bij het VN-Vrouwenverdrag comité.
Het duurt vaak jaren voordat campagnes als deze tot een overwinning leiden. Des te belangrijker dat we dit onderwerp steeds weer op de maatschappelijke en politieke agenda zetten. Met jou kunnen we dit waarmaken.
Wat anderen zeggen
Veelgestelde vragen
Waarom is deze rechtszaak van belang?
Anticonceptie is een zaak voor iedereen: anticonceptie creëert seksuele autonomie en autonomie in keuzes ten aanzien van ouderschap, zoals het reguleren van de opeenvolging van zwangerschappen. Met als gevolg financiële zelfstandigheid en toegang tot onderwijs voor vrouwen. Dit komt, naast henzelf, de economie en de samenleving als geheel ten goede. Daarom willen wij dat alle anticonceptie voor alle mensen wordt vergoed door de overheid.
Op dit moment wordt anticonceptie alleen vergoed tot 21 jaar, en dan valt het vaak nog steeds binnen het eigen risico. De rekening voor anticonceptie kan hoog oplopen en komt vaak bij de vrouw terecht. 96% van de mensen die anticonceptie gebruiken, is vrouw.
In verschillende internationale verdragen, zoals het Internationaal Verdrag inzake Economische, Sociale en Culturele Rechten (IVESCR), het VN-vrouwenverdrag en richtlijnen van de Europese Unie is het recht op anticonceptie juridisch vastgelegd. Wij willen dat de Nederlandse overheid zich aan deze, door haar zelf ondertekende, verdragen houdt. Uit wat voor potje dat komt, is niet relevant.
Welk risico loop ik als mede-eiser?
In het geval van het verliezen van de rechtszaak zijn er geen consequenties voor de mede-eisers. Je loopt dus geen risico. Bij winst heb jij Nederland geholpen aan gratis conceptie voor iedereen.
Hoe lang duurt een procedure?
Dit ligt aan het verloop van de procedure. In eerste instantie gaan we naar de rechtbank. Voordat we daar worden uitgenodigd en er uitspraak is gedaan, zijn we zo een jaar verder. Als we dit verliezen, kunnen we nog in hoger beroep bij het Gerechtshof, en daarna eventueel nog in cassatie bij de Hoge Raad. Mochten we al deze juridische mogelijkheden moeten benutten, kan de procedure in totaal wel 14 jaar duren.
Wat gebeurt er als we de rechtszaak winnen dan wel verliezen?
Bij winst: Dan ligt er een rechterlijke uitspraak met een duidelijke boodschap aan de politiek. Indien de rechter ons in het gelijk stelt, wordt er daarmee een afdwingbare verantwoordelijkheid voor de Nederlandse staat gecreëerd om anticonceptie gratis toegankelijk te maken voor alle mensen in Nederland.
Bij verlies: allereerst zijn er in geval van het verliezen van de rechtszaak geen consequenties voor de mede-eisers. Hiernaast gaan wij onze uiterste best doen om deze zaak niet te verliezen. Mocht dit toch gebeuren, staat een hoger beroep open, en daarna nog de mogelijkheid om in cassatie te gaan bij de Hoge Raad. Mochten we de zaak uiteindelijk toch verliezen, gaan we via politieke lobby proberen ons doel te bereiken. De rechtszaak, de mede-eisers en de petitie uit juli 2019 dragen daarin enorm bij aan ons standpunt.
